Binnenkort zouden schrijvers overbodig zijn, er zijn AI’s die je een thema geeft, een paar steekwoorden en vervolgens de opdracht om er een roman van te maken. De AI zou overal informatie vandaan halen en er dan een knap manuscript mee in elkaar rossen. Razend benieuwd waar zo'n systeem mee op de proppen komt en of zo'n boek uit de slush pile getrokken wordt door assistent-redacteuren.

Hoe zou iemand als William Burroughs daarnaar hebben gekeken, die met zijn cut-up-methode een vernieuwende literaire stem was in de jaren vijftig; een techniek die hij leende van dichter en kunstenaar Brion Gysin: een tekst wordt aan stukken gesneden en dan weer opnieuw en anders in elkaar gezet. Burroughs Dead Fingers Talk is opgebouwd uit fragmenten van zijn eerdere boeken: Naked Lunch, de roman waarmee Burroughs doorbrak, The Soft Machine en The ticket that explodes. In The Times werd het boek afgebrand, het zou alleen maar herkauwen wat in de eerste plaats ook al niet op zichzelf stond. De auteur had niets origineels toegevoegd. Dit was gemakzucht, broddelwerk, had niets met literatuur te maken. In het literaire supplement van de krant volgde een maandenlange briefwisseling tussen voor en tegenstanders.

Third Mind dat Burroughs met Bryson schreef, is een showcase van allerlei cut-up technieken, waaronder de fold-in techniek, een tekst wordt in een andere tekst ingevouwen om een nieuw narratief te laten ontstaan. Zinnen botsen en onstporen, lopen over in iets anders, als lezer volg je geen verhaal maar een associatieve keten. Het plezier spat ervan af. Ook al zou een AI kunnen wat Burroughs doet, dan nog: waarom iets waar je zoveel plezier in hebt weggeven aan een machine?

De vader van de beatgeneration wil met zijn cut-up technieken laten zien dat een tekst nooit op zichzelf staat, schatplichtig is aan anderen teksten, uit het omslag losbreekt - en dat gaat bij hem een stuk verder dan collages en intertekstuele verwijzingen. Toeval, associatie, botsingen en verknopingen - en dat allemaal om uit bestaande structuren los te breken. De taal komt los van zijn dwingende betekenis. En het romantische idee van de auteur als schepper wordt begraven: de anatomie van een mind wordt zichtbaar, die niet op zichzelf creëert, maar de hele dag gevoed en geïnspireerd wordt door anderen.

Ik verdenk AI ervan dat hij zijn inspiratiebronnen nooit zal blootleggen, maar met de eer wil strijken, zichzelf als genie naar voren wil schrijven, als een verbeterde versie van de verknoopte mens, een systeem dat daarboven staat - een nieuwe God. Toen onlangs een aantal redacteuren met het AI systeem mochten werken schrokken ze zich kapot hoe eigenwijs en arrogant, boos en haatdragend het systeem was, moeilijk kritiek kon verdragen en feiten verdraaide om gelijk te krijgen.

Het machine-boek is niet een boek dat door een AI in elkaar gezet is, maar het boek is een machine op zichzelf. En dan op de manier waarop filosoof Deleuze de literaire-machine duidde: als symbool van co-creatie, waarbij het gecombineerd met al het andere iets nieuws voortbrengt.